محتوای این اثر پندآموز، عمدتاً پندهایی در قالب حکایاتی از زبان حیوانات را شامل می‌شود. کلیله و دمنه نام دو شغال است و بخش زیادی از کتاب به این دو اختصاص دارد.
در هر باب داستان‌هایی پندآموز و حکمت‌آمیز از زندگی حیوانات که به نوعی نماد برخی از انسان‌ها و شیوه زندگی آن‌ها هستند، آورده شده است. در این اثر با نگاهی دقیق و موشکافانه و ظریف و با استعارات فراوان راهکارهایی انسانی برای زندگی عالمانه و خردورزانه ارائه شده است.
اصل این کتاب در هند و تقریباً در سال‌های 100 تا 500 قبل از میلاد نوشته شده است. با این وجود در روایات دیگر، برزویه، بزرگ طبیبان پارس در زمان خسرو انوشیروان پادشاه ساسانی را نویسنده این اثر می‌دانند. این کتاب برای اولین بار از زبان سانسکریت به زبان پهلوی ترجمه شد اما اثری از آن در دست نیست با این حال ترجمه‌هایی که از این کتاب در دسترس هستند از شبیه‌ترین و نزدیک‌ترین ترجمه‌ها به زمان منتسب به نوشتن این اثر به وسیله برزویه است. بعد از حمله عرب‌ها به ایران، این کتاب توسط شخصی به نام ابن مقفع به زبان عربی نیز ترجمه شد.
قرن‌های متمادی است که داستان‌های کلیله و دمنه به‌عنوان ابزاری برای تربیت اخلاقی و رشد فضیلت‌های انسانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این داستان‌ها طیف وسیعی از موضوعات را، از سیاست و اجتماع گرفته تا عشق و دوستی، شامل می‌شوند. شخصیت‌ها اغلب حیواناتی هستند که ویژگی‌هایی شبیه به انسان از خود نشان می‌دهند و از این طریق پیوند عمیق مخاطب با اثر را موجب می‌شوند.